CHUYỂN ĐỘNG 247 Số 23 (4285) Thứ Năm (8/6/2023) 2 ừ hình ảnh học sinh thi lớp 10 tại các điểm thi ơ TP HCM va Quang Trị b gãy tay, chân được tạo điều kiện bố trí phòng thi riêng, giám th hỗ trợ ghi lại bài làm, nhiều người xúc động nhắc lại triết lý “Giáo dục v nhân sinh” của Bộ trưởng Bộ Giáo dục đầu tiên Vũ Đình Hòe. Liên quan chủ đề này, PGS.TS Nguyễn Văn Tiệp - nguyên Trưởng khoa Nhân học, Trường ĐH Khoa hoc Xã hội & Nhân văn (ĐH Quốc gia TP HCM) v PGS.TS Lâm Bá Nam, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa hoc Xã hội & Nhân văn (ĐH Quốc gia H N i) co cuộc trao đổi với Khoa học và Đời sống. Giá trị đích thực của triết lý “giáo dục vị nhân sinh” lNhững hành động nhân văn, xúc động trong kỳ thi lớp 10 ở TP HCM va Quảng Trị vừ a qua khiến nhiều người nh đến triết lý “Giáo dục v nhân sinh” của Bộ trư ng Bô Giáo dục đầu tiên Vũ Đình Hòe. Cac chuyên gia thấy gi qua câu chuyện nay? - PGS.TS Nguyễn Văn Tiệp: Những h nh đ ng trên m t lần nữa thức tỉnh lương tri c a giáo gi i v to n x h i, l giáo dục phải quay trở lại v i những giá trị đích thực, m m t thời gian d i ít nhi u bị l ng quên. Đó l triết lý “Giáo dục vị nhân sinh”. “Giáo dục vị nhân sinh” thể hiện m t mục tiêu t i thượng c a bất kỳ n n giáo dục n o trên thế gi i, đó l tính nhân bản. Con người được giáo dục tính nhân bản sẽ biết s ng cùng nhau, v i nhau v quan trọng hơn l vì nhau. Đến lúc chúng ta phải nhìn lại những giá trị c a n n giáo dục quá khứ, m các nh giáo dục tâm huyết c a dân t c lúc bấy giờ như: GS Ho ng Xuân H n, GS Vũ Đình Hòe, GS Nguyễn Văn Huyên tiếp nhận tư tưởng khai sáng, n n tảng xây dựng triết lý nhân bản trong giáo dục. Triết lý giáo dục n y được thực thi, thê hiên qua h nh vi, ứng xử trong m i quan hệ giữa người v i người, thầy v i trò, trò v i trò, sẽ góp phần giảm thiểu học Lễ, hậu học Văn”, “không thầy đ m y l m nên”... Sự tôn sư trọng đạo đến nay vẫn quý, nhưng quan trọng hơn phải nâng cao trách nhiệm, nhân cách người thầy. Người thầy hôm nay khác v i trư c đây. Ông giáo l ng xưa có thể dùng thư c gõ đầu, đanh v o tay, chân học trò khi cac em lười học, nhưng người thầy bây giờ phải tôn trọng học sinh. Chuẩn mực nh giáo phải được nâng cao. Thầy không chỉ truy n đạt kiến thức cho học trò, m còn l tấm gương v đạo đức, nhân cách, ứng xử. Tôi có gần 55 năm l m nh giáo nên hiểu thầy phải vì học trò, hư ng đến, chăm lo học trò. Thầy giáo trẻ có thể coi học trò như bạn bè, thầy giáo nhi u tu i xem cac em như con cháu. Phải d nh sự quan tâm đặc biệt v mặt tình cảm v i học trò như vậy, giảng dạy m i có ý nghĩa. Để hạn chế tiêu cực, khiếm khuyết c a n n giáo dục, phải kết hợp giáo dục v tạo đi u kiện để học trò thấy mình được tôn trọng, giúp đỡ để phát triển. Người thầy v nhà trương phải xem việc giáo dục, tạo tấm gương sáng đ i v i học trò l tiêu điểm c t l i c a n n giáo dục. lTheo các chuyên gia, “giáo dục v nhân sinh” cần tiếp tục được hi n thực hóa như thế nào trong bối c nh hi n tại để nền giáo dục luôn th m đẫm sự nhân văn? - PGS.TS Nguyễn Văn Tiệp: Có triết lý giáo dục đúng l đi u kiện cần, nhưng chưa đ . Bên cạnh tính nhân bản mang tính nhân loại, triết lý giáo dục còn mang tính dân t c (qu c tính). Giáo dục l đ o tạo nên con người Việt Nam, công dân Việt Nam yêu dân t c mình, có trách nhiệm v nghĩa vụ đ i v iT qu c. Triết lý giáo dục còn thể hiện tinh thần khai phóng v i m t n n giáo dục tự do, trong đó con người có quy n biểu đạt nguyện vọng, đưa ra v l m theo quyết định mình lựa chọn, chứ không phải lệ thu c người khác. Tính khai phóng còn đ cao cá tính. Cá tính gắn li n nhân quy n m trong truy n th ng văn hóa Việt Nam còn coi nhẹ khi đ cao tính c ng đồng. Tuy nhiên, giáo dục ph thông ở Việt Nam vẫn có những quan niệm sai lạc: Học để thi, có điểm cao để xét tuyển v o đại học, từ đó nuôi ư c mơ ti n bạc v danh vọng. Thực ra, muc tiêu của giáo dục ph thông chính l học để th nh người, l m người tử tế, học để có tri thức căn bản, kỹ năng khác để s ng v chia sẻ v i mọi người. Học để có ngh nghiệp, ti n bạc, thăng tiến v đóng góp cho x h i l trách nhiệm c a giáo dục đại học v dạy ngh khác. V i quan niệm như vậy, giáo dục ph thông đặt nặng triết lý giáo dục nhân bản v thực h nh t t trong thực tiễn, những tiêu cực trong ngà nh sẽ dần bi loại bỏ. - PGS.TS Lâm Bá Nam: M t trong những giải pháp để nâng cao giáo dục vị nhân sinh l xác định vai trò c a người Thầy trong môi trường giáo dục v trách nhiệm v mặt ngh nghiệp. Ngh giáo được coi l cao quý, sự nghiệp giáo dục phải tạo ra được môi trường trong sạch, l nh mạnh. lXin c m ơn các chuyên gia về cuộc trao đổi trên! HẢI NINH thực hiện tiêu cực trong giáo dục đang gây nhức nh i hiện nay. - PGS.TS Lâm Bá Nam: Những h nh đ ng trên c a ng nh giáo dục địa phương, các h i đồng thi rât hợp lý, hợp tình, phu hơp truy n th ng đạo lý c a dân t c, đúng v i khẩu hiệu “Tất cả vì học sinh thân yêu”. Chúng ta có nhi u đ i m i trong giáo dục, hiện thưc hóa triết lý giáo dục vị nhân sinh mang tính nhân văn, vì con người, cho con người v hư ng t i sự phát triển c a con người. Nói đến giáo dục phải gắn v i sự phát triển c a x h i. Con người hình th nh v phát triển trong môi trường giáo dưỡng, trư c hết l giáo dục từ gia đình đến nh trường. Triết lý giáo dục phải xuất phát từ nhu cầu đ o tạo ngươi hoc trở th nh người tố t, tạo đi u kiện thuận lợi nhất để họ có đóng góp cho đất nư c trong tương lai. Triết lý giáo dục phải cho người học, n n giáo dục hư ng t i sự phát triển c a đất nư c. Tuy nhiên, không chỉ đưa triết lý giáo dục như m t mong mu n v mặt ý thức, m phải tạo ra cả chương trình đ o tạo để hư ng đến đi u đó, khi ây m i đáp ứng được nhu cầu c a người học đ i v i tương lai c a họ. Sự nghiệp giáo dục c a chúng ta l tạo cơ h i căn bản nhất cho phát triển v mặt cá nhân, con người. Có như vậy, triết lý giáo dục vị nhân sinh mang tính nhân văn m i th nh hiện thực. Để nền giáo dục luôn thấm đẫm sự nhân văn lĐề cao triết lý giáo dục v nhân sinh sẽ giúp tri t tiêu tiêu cực như bạo lực học đường, xâm hại học sinh…? - PGS.TS Nguyễn Văn Tiệp: Tình trạng bạo lực học đường cùng nhi u tiêu cực khác trong ng nh giáo dục, gây nhức nh i trong dư luân. Tuy nhiên, không thể quy cho triết lý giáo dục vị nhân sinh không được đ cao. Triết lý giáo dục l mục tiêu t i thượng, dẫn hư ng cho việc xây dựng chiến lược v chính sách, cũng như thực thi chính sách giáo dục trư c mắt và lâu d i. Còn tiêu cực trong ngành, nguyên nhân ch yếu từ thể chế giáo dục trong thể chế nói chung, cũng như thực thi chính sách không t t gây nên nhi u hệ lụy. - PGS.TS Lâm Bá Nam: Vẫn có nghịch lý trong giáo dục, thậm chí còn những hình ảnh chưa t t. Từ đó cho thấy, triết lý giáo dục phải kết hợp cả 2 mặt. Bên cạnh học sinh, không thể không nhắc đến vai trò rất quan trọng c a người thầy. Ng y xưa, cha ông rất đ cao “Tiên Giáo dục vị nhân sinh! Nghề giáo được coi là cao quý, sự nghiệp giáo dục phải tạo ra được môi trường trong sạch, lành mạnh. Giáo dục vị nhân sinh thể hiện một mục tiêu tối thượng là tính nhân bản. Con người được giáo dục tính nhân bản, sẽ biết sống cùng nhau, với nhau và quan trọng hơn là vì nhau. PGS.TS Nguyễn Văn Tiệp PGS.TS Lâm Bá Nam HỌC SINH GÃY TAY, CHÂN ĐƯỢC BỐ TRÍ PHÒNG THI RIÊNG: Trong kỳ thi tuyển sinh lớp 10 THPT năm học 2023 - 2024, nhiều hành động đẹ p, cach hành xử nhân văn của ngành giáo dục khiến không ít người xúc động. Điển hình là việc TP HCM bố trí phòng thi riêng, cử giám thị hỗ trợ ghi lại bài làm cho 8 thí sinh bị tai nạn, tay không thể viêt. Ở Quảng Trị, điểm thi Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn (TP Đông Hà) bố trí phòng thi dự phòng, cử 2 giám thị hỗ trợ thí sinh B.P.Đ.T, học sinh Trường THCS Nguyễn Huệ (TP Đông Hà) không may bị tai nạn gãy chân trên đường đến điểm thi. Bà Lê Thị Hương, Giám đốc Sở GD&ĐT Quảng Trị, cùng cán bộ y tế, công an đưa em B.P.Đ.T vào phòng thi. Bà Lê Thị Hương - Giám đốc Sở GD&ĐT Quảng Trị hỏi thăm, động viên thí sinh tại phòng thi riêng. T
RkJQdWJsaXNoZXIy MTYzNTY5OA==