Xuân Ất Tỵ - 2025 31 XUÂN CÙNG TRÍ THỨC VIỆT TOÀN CẦU Là người Việt phải bảo vệ sự trong sáng của tiếng Việt lV a qua, chương trình "Vua Tiếng Việt" của Đài VTV có sai sót về chính tả và gặp phải chỉ trích của Nhà nghiên cứu ngôn ngữ Hoàng Tuấn Công? Theo GS, người Việt trong và ngoài nước cần làm gì để bảo vệ sự trong sáng của tiếng Việt? - Là người Việt phải bảo vệ sự trong sáng của tiếng Việt vì tiếng Việt đẹp, giàu ý nghĩa. Việc chuẩn hóa tiếng Việt cần một cơ quan hàn lâm được Nhà nước tổ chức và thừa nhận. Nhà nước nên đứng ra thành lập một ban tu thư hàn lâm, tập hợp nhiều chuyên gia ngôn ngữ học, sử học, nhà văn nhà thơ tiêu biểu, thường trực chuyên lo về việc này. Tổ chức do chúng tôi đề xướng và điều hành Quỹ vinh danh tiếng Việt và chữ quốc ngữ chỉ là một sáng kiến sơ khởi, chưa đủ khả năng chuyên môn, nhất là phương tiện chính danh và tài chính cần thiết để chu toàn sứ mệnh lớn lao này. Những sai sót của chương trình "Vua Tiếng Việt" của VTV là không thể tránh khỏi khi Ban Tổ chức không có được một Ban tư vấn chuyên nghiệp. Chương trình nên xem xét mời nhà nghiên cứu Hoàng Tuấn Công tham gia. Cách đây 6 năm, chúng tôi sang Ba Tư đặt bia tri ân trên mộ phần của giáo sĩ Alexandre de Rhodes, xuất bản gia cuốn từ điển đầu tiên về chữ quốc ngữ; tiếp đó sang quê hương của giáo sĩ Francisco de Pina, thành phố Guarda Bồ Đào Nha, đặt tượng đài tri ân người đã tác tạo ra chữ quốc ngữ. lTrân trọng cảm ơn Giáo sư! Ai là cha đẻ của chữ quốc ngữ? Chữ Quốc ngữ Việt Nam được hình thành nhờ công trình tập thể của các nhà truyền giáo Bồ Đào Nha và Ý, với sự trợ gi p của các giáo hữu Việt Nam và Nhật Bản, do giáo sĩ Francisco de Pina khởi đầu. Khi Rhodes đến xứ Đàng Trong, phương pháp ghi âm tiếng Việt bằng k tự Latinh, nay gọi là chữ quốc ngữ, đang được xây dựng. Ông không phải là người tạo ra chữ quốc ngữ, mà là người ghi nhận và th a hưởng di cảo của những người tiền bối, có công hệ thống hóa và san định hệ chữ này, c ng như biên soạn và giám sát việc ấn hành T điển Việt– Bồ–La, là cuốn t điển tiếng Việt đầu tiên. Được biết, Alexandre de Rhodes (15/3/1593 – 5/11/1660) là một nhà truyền giáo Dòng Tên, nhà ngôn ngữ học người Avignon và là một trong những giáo sĩ góp phần quan trọng trong việc truyền bá Công giáo tại Việt Nam. Trong bối cảnh mạng xã hội bùng nổ, thế hệ Gen Z nhanh chóng tiếp cận trào lưu “biến tấu” tiếng mẹ đẻ nhằm thể hiện cái mới, nhưng gây méo mó tiếng Việt. Một loạt hình thức giao tiếp mới ra đời như điện thư, chát, mạng xã hội… làm phát sinh những dạng giao tiếp chưa từng có và đem đến vô số hệ lụy liên quan đến sự trong sáng (purity) của ngôn ngữ. Lạm dụng, pha tạp nhiều loại ngôn ngữ “Giờ nhiều học sinh lạm dụng, pha tạp nhiều loại ngôn ngữ nói chuyện, nhắn tin với nhau, khiến giáo viên và người lớn tuổi nghe, xem đều không thể hiểu. Như từ “biết” thành “bít”, các từ gốc “không, xin lỗi, chúa hề” đã bị biến thành “khum/ “hông”/“hem”, sin lỗi, trmúa hmề”, từ “gòy soq” để diễn đạt là “rồi xong””, cô Lê Thị Thuý Ngoan, giáo viên Trường THCS Thạch Bàn (Hà Nội) chia sẻ. Theo cô giáo Ngoan, giới trẻ còn lấy ý tưởng từ một chương trình truyền hình thực tế của Canada, "troll troll" để Việt hóa thành "trôn trôn", hàm nghĩa là đùa tí; dùng từ lóng “ghost” để ám chỉ việc ngó lơ, bơ đi, mặc kệ nó; từ “slay” để nói về sự thích thú, quá đỉnh… Vô số hệ lụy tha hóa, méo mó tiếng Việt Tra cứu Google cụm từ “giữ gìn”+”sự trong sáng” + “tiếng Việt”, cho kết quả tìm kiếm là 76.500. “Thực tế này rung hồi chuông báo động về giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Đó là lo sợ về sự tha hóa, méo mó của tiếng Việt, lo sợ về sự biến dạng của tiếng Việt khi lớp trẻ hồn nhiên dùng tiếng Anh lẫn với tiếng mẹ đẻ, khi thế hệ @ dùng những kí tự lạ trong chát hay nhắn tin”, GS. TS Nguyễn Văn Hiệp, nguyên Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhận định. Theo TS Nguyễn Văn Hiệp, giới trẻ sử dụng tiếng Việt biến âm trong lời nói và chữ viết đã gây sốc cho nhiều người, nhất là các bậc cha mẹ. Họ sốc vì cách nói làm sai lệch tiếng Việt, vì không thể hiểu được người trẻ nói gì… Tuy nhiên, ngược lại, một số cách nói hài hước, thú vị, không phản cảm của giới trẻ sẽ được xã hội chấp nhận và có thể đi vào hệ thống tiếng Việt như những thành ngữ, tục ngữ mới, những khuôn mẫu diễn đạt mới. Theo quy luật tất yếu, phần lớn cách nói, cách viết của thế hệ @ dần dần trở nên cũ kĩ, hết tính thời thượng. Những cách viết bí hiểm, khó hiểu sẽ dần dần bị đào thải. Song, vấn đề là cái mới lại xuất hiện, bởi lẽ động lực cho những cách viết, lối nói như vậy là tâm lí thoải mái, chuộng sự mới lạ, thích khẳng định mình. Xã hội cần được chuẩn bị tâm lí để đối phó tình trạng này. Ngôn từ lai căng, biến tấu của GenZ gây lệch chuẩn tiếng Việt Cần xử lý hành vi “biến tấu” tiếng Việt! Thạc sĩ, luật sư Nguyễn Duy Hoàn, Công ty Luật TNHH Lawkey nêu vấn đề: “Mỗi dân tộc đều có tiếng nói và chữ viết riêng, thể hiện hồn cốt, tính cách của dân tộc mình. Cái hay, cái tốt của tiếng Việt, nếu dùng đ ng, chuẩn, ngày càng trong sáng và rất hiện đại. Ngược lại, thứ tiếng “biến tấu” cần có chế tài xử l nghiêm minh”. Để mỗi người có thức về tiếng nói, chữ viết của dân tộc, gìn giữ trong sáng của tiếng Việt, cần tuyên truyền rộng rãi dưới mọi hình thức và nhất là trong các nhà trường. Ngành giáo dục ch trọng hơn nữa các hoạt động bồi dư ng nền tảng nhận thức cho học sinh, sinh viên về nguyên tắc sử dụng tiếng mẹ đ , đồng thời, nắm bắt và định hướng việc chọn lọc sử dụng những t ngữ mới phát sinh t đời sống, t môi trường mạng, hướng dẫn các em có tư duy sàng lọc và phản biện. Đài truyền hình quốc gia VTV nên có chương trình giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt, thông qua hình thức “đuổi hình bắt chữ” hay chương trình “Vua tiếng Việt”… rất bổ ích, cần phát huy. Nhìn ra thế giới, có một số quốc gia như Nga đã ban hành các đạo luật để xử phạt việc sử dụng tiếng nước ngoài không đ ng nơi, đ ng chỗ, ví dụ trên truyền hình, trong thảo luận ở quốc hội, văn bản luật, sách giáo khoa… Việt Nam cần nghiên cứu ban hành quy định xử l vi phạm hành chính về làm lệch chuẩn tiếng Việt. GS-TSKH NGUYỄN ĐĂNG HƯNG sinh ngày 01/01/1941, tại Quảng Nam; là người Việt Nam định cư ở Vương quốc Bỉ và nay sinh sống tại TP HCM. Ông là Tiến sĩ khoa học đặc biệt về khoa học ứng dụng (1984), Giáo sư thực thụ, Chủ nhiệm bộ môn Cơ học Phá hủy thuộc Khoa Kỹ thuật Hàng không Không gian, Bỉ (LTAS-ULg, 1985-2006); Giáo sư danh dự thực thụ (professeur ordinaire honoraire) trường Đại học Liège (2006). Hiện, ông là Phó Chủ nhiệm Ban Điều hành lâm thời Câu lạc bộ Khoa học và Kỹ thuật Việt kiều (OVSD-Club); Tổng Giám đốc sáng lập doanh nghiệp tư nhân Công nghệ Thông tin Hưng Việt; Cố vấn học thuật của chương trình Cao học “Tính toán cơ học” (COMPENG), Đại Học Việt Đức, Bình Dương. Tổng biên tập Tạp chí khoa học do nhà xuất bàn SPRINGER chủ trương: "Asia Pacific Journal on Computational Engineering" (APJCEN). Ông xuất bản trên 20 đầu sách, giáo trình khoa học và công bố trên 200 công trình nghiên cứu, báo cáo khoa học trên các tạp chí quốc tế; đào tạo thành công cho Việt Nam gần 318 thạc sĩ và trong đó, 75 tiến sĩ đã bảo vệ thành công luận văn tiến sĩ tại các trường đại học tiên tiến trên thế giới. GS-TSKH Nguyễn Đăng Hưng nhận được nhiều huân, huy chương, bằng khen và nhiều phần thưởng cao qu của Vương quốc Bỉ, Việt Nam.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTYzNTY5OA==