Khoa học và Đời sống XUÂN ẤT TỴ 2025

Xuân Ất Tỵ - 2025 29 KÍNH ĐA TRÒNG vực của ông đối với Tổ chức Y tế Thế giới trong đại dịch COVID-19 là minh chứng cho điều đó. Mặc dù vậy, trong lần trở lại Nhà Trắng này, ông Trump có thể sẵn sàng hợp tác với các đối tác quốc tế hơn khi điều đó mang lại lợi ích cho nước Mỹ, nhất là về kinh tế. Khu vực châu Á - Thái Bình Dương vốn là tâm điểm của cuộc cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn. Giới phân tích dự báo, ông Trump sẽ thực hiện chính sách ưu tiên lợi ích quốc gia, gây áp lực lên các đối tác và đồng minh để chia sẻ trách nhiệm an ninh. Nhưng trong tương lai, trong bối cảnh Trung Quốc đã tăng cường hiện diện quân sự và kinh tế, đặc biệt ở Biển Đông, đe dọa an ninh và lợi ích kinh tế của Mỹ, Mỹ có thể điều chỉnh động lực và ưu tiên đối với khu vực, tập trung vào an ninh hàng hải và hợp tác để duy trì tự do hàng hải. Việc tiếp tục hợp tác với Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) và ASEAN có thể trở thành chiến lược quan trọng, thay vì tập trung vào thuế quan và đàm phán song phương. Liên quan đến xung đột NgaUkraine, trong chiến dịch tranh cử Tổng thống Mỹ năm 2024, ông Trump từng tuyên bố có thể chấm dứt cuộc xung đột này trong vòng 24 giờ khi trở lại Nhà Trắng, dù không nêu cụ thể cách thức thực hiện. "Chúng tôi đang cố gắng chấm dứt xung đột. Một cuộc chiến đáng sợ và tồi tệ đang diễn ra giữa Nga và Ukraine, nhưng chúng tôi đã có một chút tiến triển để hướng tới kết thúc cuộc xung đột này dù còn khó khăn. Nhất định phải chấm dứt", ông Trump phát biểu tại cuộc họp báo vào tháng 12/2024. "Chúng tôi muốn Nga dừng lại ở Ukraine và Kiev cũng vậy", Tổng thống đắc cử Donald Trump nói tiếp. Chưa rõ kế hoạch cụ thể của ông Trump như thế nào nhưng chắc hẳn chính sách đối với Ukraine trong nhiệm kỳ thứ hai sẽ thay đổi đáng kể, nhất là việc dừng viện trợ cho các hoạt động quân sự của Ukraine. Kể từ tháng 2/2022 đến nay, Mỹ đã viện trợ quân sự cho Ukraine hơn 62 tỷ USD. Ông Trump nhiều lần chỉ trích mức chi tiêu này và cho rằng châu Âu cần đảm nhận vai trò chính trong việc hỗ trợ Ukraine. Theo Politico, nhóm chuyển giao quyền lực của ông Trump đã xây dựng kế hoạch đưa Ukraine và Nga vào bàn đàm phán. Trước đó, tháng 4/2024, Washington Post đưa tin ông Trump sẽ gây sức ép buộc Ukraine nhượng lại bán đảo Crimea mà Nga sáp nhập năm 2014 và vùng Donbass ở miền Đông Ukraine mà Nga hiện đang nắm giữ phần lớn. Hai tháng sau đó, hai cố vấn hàng đầu của ông Trump đã đề xuất một kế hoạch ngừng viện trợ quân sự cho Ukraine trừ khi Kiev đồng ý đàm phán hòa bình với Nga. Khoảng hai tuần trước khi ông Trump chính thức nhậm chức Tổng thống thứ 47 của nước Mỹ, tín hiệu tích cực để đặt dấu chấm hết cho cuộc xung đột Nga-Ukraine xuất hiện. Ngày 5/1 vừa qua, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết, Kiev sẵn sàng tiến hành đàm phán hòa bình với các bên liên quan trong tháng 1/2025. "Chúng tôi sẽ ngồi vào bàn đàm phán với chính quyền ông Trump ngay từ đầu, có thể là ngày 25/1 hay bất cứ một ngày nào khác. Tiếp theo, Ukraine cần tiếng nói của châu Âu vì chúng tôi cũng là một phần của châu Âu, sau đó các cuộc đàm phán với Nga mới có thể diễn ra. Kiev sẽ chấp nhận một thỏa thuận ngừng bắn nếu được đảm bảo an ninh. Mỹ và phương Tây cần ít nhất đảm bảo an ninh cho các vùng lãnh thổ mà Ukraine kiểm soát", ông Zelensky nói. Phép thử với các nước? Trở lại vấn về thuế quan, theo giới quan sát, đây sẽ là “quân bài mặc cả” của Chính quyền Trump với các nước. “Ông Trump luôn sử dụng thuế quan như một công cụ gây áp lực chính trị. Ông ấy không chỉ nhằm mục đích trừng phạt, mà còn muốn buộc các đối tác phải nhượng bộ trong các vấn đề như nhập cư, chống ma túy và bảo vệ việc làm cho người Mỹ”, Chuyên gia kinh tế Antoine Bouet thuộc Trung tâm Nghiên cứu CEPII nhận định. Trung Quốc - “kỳ phùng địch thủ” của Mỹ trong cuộc chiến thương mại - sẵn sàng ứng phó nếu ông Trump tung "vũ khí" thuế quan. Theo Yu Jie, chuyên gia tại Viện Chatham (Anh), để chuẩn bị cho kịch bản đối phó, trong nhiều tháng qua, Bắc Kinh thực hiện tăng cường thương mại với các nước đang phát triển. Trung Quốc đã cấm xuất khẩu sang Mỹ các khoáng sản quan trọng như gali, germani, antimon và vật liệu siêu cứng…; đồng thời hạn chế các doanh nghiệp Mỹ tiếp cận thị trường Trung Quốc nhằm gây áp lực buộc ông Trump cân nhắc bất cứ kế hoạch thuế quan nào. Ở khía cạnh này, Trung Quốc có vẻ đụng vào “yếu huyệt” của ông Trump vì hãng xe điện Tesla của CEO Elon Musk - “người hậu thuẫn” vị Tổng thống Mỹ thứ 47 đang có mối quan hệ làm ăn lớn với Trung Quốc khi nhận hàng tỷ USD tiền vay giá rẻ, trợ cấp và miễn thuế… Do vậy, tỷ phú Elon Musk được dự đoán đóng vai trò "ảnh hưởng điều tiết" đối với các mức thuế quan mà ông Trump đã lên kế hoạch, tạo ra một "cầu nối quan trọng" giữa Trung Quốc và Mỹ. Canada, quốc gia láng giềng mà ông Trump dọa sẽ áp mức thuế 25% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, đã nỗ lực tìm cách xoa dịu ông Trump. Ngày 29/11/2024, Thủ tướng Canada Justin Trudeau tới dinh thự Mar-a-Lago của ông Trump để ăn tối và tìm cách thuyết phục nhà lãnh đạo Mỹ thay đổi ý định. Hai tuần sau bữa tối, kế hoạch chi tiết của Thủ tướng Canada được hé lộ. Cụ thể, Canada xây dựng một kế hoạch quy mô lớn trị giá 1 tỷ CAD (694 triệu USD) để giải quyết những lo ngại do ông Trump nêu ra về biên giới chung giữa hai quốc gia, xem xét các khoản đầu tư công nghệ để phát hiện và hạn chế dòng chảy của fentanyl tại biên giới, cũng như đầu tư vào các cơ sở dữ liệu tốt hơn cho phép chính quyền Mỹ có được thông tin cơ bản về những người vượt biên, từ đó giúp kiểm soát biên giới tốt hơn,... Tuy nhiên, Thủ tướng Trudeau cũng nhấn mạnh Canada sẽ có các biện pháp trả đũa nếu ông Trump nhất định áp thuế, song ông không cung cấp thông tin chi tiết. Mexico tuyên bố, đề xuất áp thuế của Mỹ có thể vi phạm Hiệp định Thương mại Tự do giữa Mỹ - Mexico và Canada. Bộ trưởng Kinh tế Mexico Marcelo Ebrard nhấn mạnh, nước này sẽ trả đũa tương xứng nếu ông Trump thực hiện đề xuất áp thuế toàn diện ở mức 25% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mexico. Ông cảnh báo thêm rằng hành động trả đũa của Mexico có thể làm mất đi 400.000 việc làm ở Mỹ và đẩy giá cả lên cao đối với người tiêu dùng nước này. “Chúng tôi có kế hoạch ứng phó. Tôi tin rằng Hiệp định Thương mại Tự do Mỹ, Mexico và Canada sẽ vẫn được duy trì, bởi nó giúp ích cho cả ba nền kinh tế. Mỹ hiểu điều này”, Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum nói, đồng thời kêu gọi Mỹ thúc đẩy hợp tác và hội nhập khu vực nhiều hơn, thay vì châm ngòi cho một cuộc chiến thuế quan mới. NATO toan tính hiện diện ở các khu vực Được thành lập vào năm 1949 với mục đích phòng thủ tập thể đối với Liên Xô, NATO được cho là đang quay lại với mục tiêu ban đầu, khi mà các thành viên luôn hỗ trợ Ukraine kể t khi xảy ra giao tranh với Nga. Về chiến lược răn đe và phòng thủ, NATO chủ trương tăng quân cho lực lượng phản ứng nhanh của cả lục quân, không quân, hải quân và lực lượng đặc biệt t 40.000 quân lên 300.000 quân, bảo đảm các lực lượng này có khả năng triển khai tác chiến ngay lập tức tại bất kỳ “điểm nóng” nào ở châu Âu và thế giới. Đồng thời, Khối c ng dự kiến bổ sung khoảng 1.000 binh lính hỗ trợ cho quân đội Ba Lan và các quốc gia vùng Baltic để nâng cao khả năng răn đe. Song song với bổ sung lực lượng cho các khu vực, NATO dự kiến tổ chức tập trận quy mô lớn trên lãnh thổ một số nước thành viên vào thời gian tới, nhằm phô trương sức mạnh và nâng cao khả năng tác chiến liên hợp, với sự tham gia của khoảng 41.000 quân cùng nhiều phương tiện, v khí trang bị hiện đại. Về mở rộng hợp tác quốc tế, NATO nỗ lực mở rộng sự hiện diện của mình ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương thông qua mạng lưới quan hệ đồng minh, đối tác ở khu vực như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand. Mục tiêu chiến lược là nhằm duy trì vai trò dẫn dắt, “đầu tàu” của Mỹ và liên kết thành một tập thể có sức mạnh vượt trội, ngăn chặn hiệu quả các lực lượng, quốc gia thách thức đến lợi ích của phương Tây. Nhiều nhà phân tích cho rằng, kiểm soát Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương về cơ bản sẽ kiểm soát được thế giới bởi phần lớn các giao dịch thương mại thế giới đều tập trung tại khu vực này. Ba trong số các nền kinh tế lớn nhất thế giới Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản hiện diện ở khu vực, chiếm 60% GDP toàn cầu. Có tới 60% thương mại hàng hải toàn cầu diễn ra qua các vùng biển trong khu vực này. Hơn nữa, các nền kinh tế mới nổi phát triển nhanh nhất, như Ấn Độ, các quốc gia khu vực Đông Nam Á, c ng đến t khu vực này. Ông Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: Dawn. Ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ảnh: SCMP. Tỷ phú Elon Musk được dự đoán là sẽ tạo ra một "cầu nối quan trọng" giữa Trung Quốc và chính quyền của ông Trump. Ảnh: Guardian.

RkJQdWJsaXNoZXIy MTYzNTY5OA==