Khoa học và Đời sống số 16-2023

Số 16 (4278) Thứ Năm (20/4/2023) ọa lạc tại trung tâm thị xã Gò Công, nhà Đốc Phủ Hải được coi là dinh thự cổ tráng lệ và nổi tiếng bậc nhất tỉnh Tiền Giang. Phía sau công trình này là một câu chuyện lịch sử đặc biệt mà không phải ai cũng biết đến. T TRI THỨC NHÂN LOẠI 15 Hoàng đế Justin I của đế chế Byzantine Hoàng đế Justin I của đế chế Byzantine (hay còn gọi đế quốc Đông La Mã) là ông hoàng nổi tiếng lịch sử xuất thân từ nông dân. Theo các sử liệu, nhà vua Justin I vốn xuất thân trong gia đình nông dân ở vùng Dardania. Khi còn nhỏ, Justin I từng đi chăn lợn thuê. Khi trường thành, ông gia nhập quân đội. Với tinh thần chiến đấu quả cảm, thông minh, ông nhanh chóng thăng tiến nhờ lập được nhiều công trạng dưới thời hoàng đế Anastasius I. Khi hoàng đế Anastasius I băng hà năm 518, Justin I giữ chức chỉ huy đội cấm quân có ảnh hưởng lớn trong triều. Vì vậy, ông được quần thần ủng hộ đưa lên làm hoàng đế vì Anastasius I không có con nối dõi thừa kế ngai vàng. Một vài sử liệu ghi chép rằng, Anastasius I rất tin tưởng và trọng dụng Justin I. Do vậy, trước khi qua đời, ông hoàng Anastasius I đã quyết định nhường ngôi cho Justin I. Sau khi đăng cơ lên ngôi vua năm 518, Justin I trị vị đất nước cho đến khi qua đời vào năm 527. Hán Cao Tổ Lưu Bang Hán Cao Tổ Lưu Bang (256 trước Công nguyên - 195 trước Công nguyên) là ông hoàng sáng lập nhà Hán. Ông là Hoàng đế Trung Quốc nổi tiếng xuất thân từ giai cấp nông dân. Sinh ra và lớn lên trong gia đình nông dân ở Giang Tô, Lưu Bang từ một người vô danh nhưng biết mình, biết người và biết thiên hạ nên đã từng bước xây dựng sự nghiệp nhà binh. Khi lực lượng lớn mạnh, Lưu Bang được sự phò tá của nhiều nhân tài và được người dân ủng hộ nên đã đánh bại được nhiều kẻ thù mạnh như Hạng Vũ. Cuối cùng, ông giành được thiên hạ. Lưu Bang lập nên nhà Hán và trở thành hoàng đế đầu tiên của nhà Hán. Ông ở ngôi hoàng đế 8 năm trước khi băng hà. Hoàng đế Bulgaria Ivaylo Hoàng đế Ivaylo trị vị Bulgaria từ năm 1278 - 1279 là một trong số ít ông hoàng xuất thân từ nông dân. Theo sử sách, ông từng làm nghề nuôi lợn và có cuộc sống nghèo khổ. Vì bất mãn với chế độ cai trị của hoàng đế Đông La Mã khi ấy là Constantine thời đó nên Ivaylo đã dẫn đầu một nhóm nông dân đứng lên khởi nghĩa. Theo đó, lực lượng do ông chỉ huy đã đánh bật người Tatar (bộ lạc du cư gốc Thổ) ra khỏi lãnh thổ. Tiếp đến, Ivaylo dẫn mọi người tiến về kinh đô của đế quốc Đông La Mã để bày tỏ sự bất mãn với sự yếu kém của nhà vua. Khi ấy, nhà vua hạ lệnh cho quân sĩ đàn áp cuộc biểu tình của Ivaylo nhưng bất thành. Cuối cùng, Constantine bị lực lượng của Ivaylo giết chết. Với chiến thắng này, Ivaylo trở thành hoàng đế nhưng chỉ tại vị trong 1 năm trước khi bị nhóm quý tộc lật đổ, bắt đi lưu đày. TÂM ANH (theo LV) Nhà cổ tráng lệ nhất Tiền Giang Trong lịch sử nhân loại, một số ông hoàng nổi tiếng khi từ hai bàn tay trắng gây dựng cơ đồ, đăng cơ lên ngôi hoàng đế với xuất phát điểm là một nông dân. THÂM CUNG BÍ SỬ NHÀ CỔ NỔI TIẾNG VIỆT NAM Khi Hoàng đế xuất thân từ nông dân Lịch sử của tòa dinh thự bắt đầu vào năm 1860. Khi đó, bà Trần Thị Sanh (1820 – 1882) đã cho xây dựng tại đây một ngôi nhà chữ đinh ba gian lợp lá và chuyển đến sinh sống. Theo các tư liệu lịch sử, bà Sanh là em họ (con cô) của Thái hậu Từ Dụ, mẹ vua Tự Đức. Bà Sanh có một đời chồng là ông Dương Tấn Bổn. Được hưởng hồi môn của hai gia đình có thế lực, hai vợ chồng bà Sanh nắm trong tay những cơ sở buôn bán lúa gạo lớn, khai khẩn nhiều ruộng đất, giao thương với cả các nước trong vùng, được biết đến như những người giàu nhất Gò Công. Hai năm sau khi người chồng đầu tiên mất, tại ngôi nhà ngày nay được biết đến với tên gọi nhà Đốc Phủ Hải, bà Sanh đã gặp Trương Định - vị thủ lĩnh chống Pháp lỗi lạc. Đồng cảm với ý chí của người anh hùng, bà Sanh về làm hầu thiếp cho ông, nên dân gian còn gọi bà là bà Hầu. Bà Sanh đã dùng tiền của mình để mua lúa gạo, nhờ Trương Định đem cứu tế dân, quy tụ dân đi khai khẩn đất đai, rèn vũ khí, tích trữ lương thực cho nghĩa quân. Có trong tay 500 ha đất, bà Sanh đã giúp Trương Định xây dựng căn cứ Tân Hòa và nhiều đồn lũy rải khắp khu vực, trở thành trung tâm chống giặc Pháp đầu tiên ở Nam kỳ. Nhưng quãng thời gian bà Trần Thị Sanh ở bên Trương Định ngắn chẳng tày gang. Năm 1864, vị anh hùng họ Trương đã tuẫn tiết sau khi bị Huỳnh Công Tấn phản bội dẫn đường cho quân Pháp bất ngờ bao vây đánh úp. Trong tâm trạng đau đớn, bà Sanh đem xác chồng về chôn tại Gò Công. Sau đó bà vào chùa quy y và giao quyền trông nom, quán xuyến ngôi nhà cho Dương Thị Hương (con riêng của bà) và rể là Tri huyện Trường Bình. Vào khoảng năm 1880-1885, Tri huyện Trường Bình chán cảnh quan trường về hưu. Ông cho tôn tạo lại ngôi nhà này khang trang, thoáng mát để dưỡng già. Khi ông bà qua đời, ngôi nhà này tiếp tục để cho con gái là Huỳnh Thị Diệu và chồng là Nguyễn Văn Hải. Ông Hải làm chức Đốc phủ sứ, nên ngôi nhà được dân địa phương gọi là nhà Đốc Phủ Hải. Ông đã xây dựng thêm tiền sảnh theo kiểu Roman và xây hai nhà vuông hai bên để người làm cùng ở. Đến năm 1909-1917, ngôi nhà được tu bổ, thêm phần bề thế. Trải qua thăng trầm thời cuộc, nhà Đốc Phủ Hải vẫn còn được gìn giữ nguyên vẹn đến ngày nay, được coi là một trong những ngôi nhà cổ tiêu biểu nhất ở đồng bằng sông Cửu Long nói chung và Tiền Giang nói riêng còn được gìn giữ. Trong tòa dinh thự lịch sử còn lưu giữ nhiều đồ dùng quý hiếm như tủ, ghế khảm xà cừ, bàn đá cẩm thạch, đồ sứ Trung Quốc và Việt Nam… phản ánh đời sống của giới thượng lưu Nam Bộ đầu thế kỷ 20. Năm 1994, nhà Đốc Phủ Hải được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia của Việt Nam.n QUỐC LÊ Làng cổ nào được xếp hạng di tích Quốc gia đầu tiên ở Việt Nam? A: Phước Tích (Thừa Thiên - Huế) B: Lộc Yên (Quảng Nam) C: Đường Lâm (Hà Nội) D: Đông Hòa Hiệp (Cái Bè - Tiền Giang) Đáp án đúng Quizz test số 15: A – 5 Tiền Giang là tỉnh thuộc đồng bằng sông Cửu Long có diện tích tự nhiên là 2.484,2 km2, nằm trong tọa độ 105050’ – 106045’ độ kinh Đông và 10035’ - 10012’ độ vĩ Bắc. Tiền Giang tiếp giáp 5 tỉnh, thành phố gồm: Phía Bắc và Đông Bắc giáp Long An và TP HCM, phía Tây giáp Đồng Tháp, phía Nam giáp Bến Tre và Vĩnh Long, riêng phía Đông giáp biển Đông. Dân số trung bình năm 2008 là 1.742,1 ngàn người với mật độ 701 người/km2. Mật độ dân số ở thành thị khá cao nhưng chiếm cao nhất vẫn là trung tâm thành phố Mỹ Tho, thị xã Gò Công và thị trấn Cai Lậy.

RkJQdWJsaXNoZXIy MTYzNTY5OA==