Số 15 (4277) Thứ Năm (13/4/2023) 5 hiều người bị sán lá gan do nghiền ăn những món khoái khẩu như gỏi cá, gỏi tôm, rau sống… Sán lá gan nặng có thể gây xơ hóa, thoái hóa mỡ gan, cổ trướng với kích thước gan to gấp 2-3 lần bình thường – gây ung thư gan. Thực phẩm ăn dễ “ghiền” có gây bệnh sán lá gan SỨC KHỎE MỚI Chỉ trong 3 tháng đầu năm 2023, B nh vi n B nh nhi t đ i TP HCM tiếp nhận 172 ca b nh áp xe gan do sán lá gan l n, t t cả đ u có thói quen ăn rau sống. B nh nhân có độ tuổi trung bình l 40, n chiếm đa số (68%), đến từ 24 tỉnh th nh. Đáng chú ý, có 2 trường hợp áp xe gan do sán lá gan l n ở thai phụ v 3 trường hợp b nh di n tiến nặng. Top thực phẩm dễ thành “kẻ thù” Trao đổi v i PV Khoa học v Đời sống, GS.TS Nguy n Văn Đ , Nguyên ch nhi m Khoa ký sinh trùng, trường Đại học Y H Nội cho biết, thực phẩm b ô nhi m hi n nay đang ở mức báo động, trong đó ô nhi m bởi hoá ch t đang được chú ý hng đầu, nhưng mầm b nh ký sinh trùng ít được quan tâm mặc dù ký sinh trùng gây nên b nh lý r t phức tạp v tỷ l nhi m cao trong cộng đồng. Chẳng hạn, b nh giun đường ruột, có nơi tỷ l nhi m 80-90%. B nh sán lá gan l n lưu h nh trên cả nư c, v i trên 20.000 b nh nhân ở 52 tỉnh, có tỉnh trên 5.000 b nh nhân. “Tập quán ăn uống, chế biến, bảo quản thực phẩm không hợp v sinh l nguyên nhân gây b nh”, GS.TS Đ nh n mạnh. Chẳng hạn, tập quán ăn gỏi cá, gỏi tôm, cua nư ng… phổ biến ở cả mi n núi v nông thôn, vì vậy, b nh sán lá gan l n v sán lá phổi đã v đang gây nhi u tác hại cho nhi u người, nhi u cộng đồng. Cho đến nay đã phát hi n trên 40 tỉnh có nh ng ổ dch lưu h nh sán lá gan nhỏ v sán lá phổi, có thôn xóm tỷ l nhi m sán lá gan nhỏ r t cao, trên 30% như Nam Đnh, Ninh Bình, Thanh Hoá, Ho Bình, H Nội, Bình Đ nh, Phú Yên… Tập quán ăn rau sống có ở mọi gia đình, nh t l một số món ăn không thể thiếu rau sống. Trong khi đó, các hóa ch t thường được sử dụng để l m sạch rau ăn sống như thuốc tím, nư c muối… đ u không thể l m sạch mầm b nh ký sinh trùng v vi khuẩn. Ngo i ra tập quán ăn tht tái, tht sống, nem chua, nem chạo…, uống nư c lã, nư c chưa đun sôi d gây nhim các bnh sán dây, giun xoắn, sán, đơn b o. GS.TS Nguy n Văn Đ phân tích, có u trùng... Khi u trùng sán lá gan l n v o đường tiêu hoá, sau 1 giờ, u trùng thoát kén v xuyên qua th nh ruột. Sau 2 giờ xu t hi n trong ổ bụng, chúng tiếp tục xuyên v o gan v đến gan v o ng y thứ 6 v nằm trong nhu mô gan gây nh ng ổ hoại tử l n. Nếu vật ch thích hợp, chúng có thể tồn tại ở người từ 9 – 13,5 năm. Nhưng nếu người chưa l vật ch thích hợp, sán non còn di chuyển xuống đại tr ng hoặc ra th nh ngực, hay đến tuyến vú, chui ra kh p gối, buồng trứng, tinh ho n, m ng phổi... Sán lá gan không phải l b nh m i, song hầu hết bnh nhân đu được chẩn đoán nhầm l ung thư gan hoặc “áp xe gan do amíp, do Toxocara, do Gnathostoma..". Bởi b nh r t khó chẩn nhi u b nh ký sinh trùng truy n qua thực phẩm gây nên b nh cảnh hết sức nặng n như b nh giun xoắn có thể tử vong v gây th nh d ch, b nh u trùng sán lợn gây động kinh, co giật, li t, mù mắt… B nh sán lá gan nhỏ gây xơ gan, ung thư gan. Sán lá gan l n gây u gan v chẩn đoán nhầm v i ung thư gan, sán lá phổi gây chẩn đoán nhầm v i lao, b nh giun đ a chó còn gây nhi u tri u chứng phức tạp như nổi m đay, sẩn ngứa, xu t huyết, sốt kéo d i. Đó l chưa nói đến có t i 50 - 60 tri u người nhi m giun đường ruột v h ng chục tri u người nhi m đơn b o hầu hết có liên quan đến rau xanh. Tạo u khắp nơi và có thể gây ung thư GS.TS Nguy n Văn Đ cho biết, có 2 loại sán lá gan lây truy n qua thực phẩm l sán lá gan l n v sán lá gan nhỏ. Mỗi loại lại gây ra các b nh cảnh v tri u chứng khác nhau. Sán lá gan l n ch yếu ký sinh ở động vật ăn cỏ như trâu, bò, cừu, lạc đ ... v có thể ký sinh gây b nh ở người khi ăn phải u trùng sán lá gan l n trong rau ngổ, rau cải xoong, rau muống nư c, rau cần hay uống nư c lã đoán, khi u trùng xuyên qua th nh ruột gây xu t huyết v viêm, các tổn thương có thể gây tri u chứng không r r t. Sán chui v o cư trú ở tổ chức gan gây nên nh ng thay đổi b nh lý. Các biểu hi n lâm s ng thường gặp l đau hạ sườn phải (vùng gan), sốt, sụt cân, ậm ạch khó tiêu, rối loạn tiêu hoá, đau thượng v , sẩn ngứa, biểu hi n tri u chứng viêm đường mật, viêm gan thể u... Tổn thương gan do sán lá gan l n dư i hình ảnh siêu âm hay chụp cắt l p vi tính, hầu hết chẩn đoán nhầm l u gan hay áp xe gan nên dẫn đến xử lý không đúng nguyên nhân gây b nh. Người nhi m sán lá gan nhỏ không chỉ do ăn gỏi cá m có thể do thói quen ăn cá om dưa, cá rán chưa chín kỹ. Sán lá gan nhỏ gây tổn thương nghiêm trọng ở gan nhưng triu chứng lâm s ng không r r t, có khi không có tri u chứng gì đặc bi t. V i nh ng trường hợp nhi m trên 100 sán, tri u chứng xu thi nr . Trong giai đoạn khởi phát, bnh nhân thường có rối loạn dạ d y ruột, chán ăn, ăn không tiêu, buồn nôn, đau âm ỉ vùng gan, tiêu chảy v táo bón th t thường, có thể b phát ban, nổi mẩn… Ở giai đoạn muộn b nh biểu hi n bằng trạng thái đầy bụng, cảm giác như b đau dạ d y, ăn mỡ thì mức độ đau tăng, khi lao động nặng người b nh có cảm giác đau tức hạ sườn phải v vùng gan. B nh nhân sụt cân, thiếu máu, phù n , chảy máu cam, nôn ra máu, rối loạn tim mạch, sốt. Sán lá gan nhỏ ký sinh trong đường mật, l m đường mật d y lên, xơ hóa, thoái hóa mỡ gan, cổ trư ng v i kích thư c gan to g p 2-3 lần bình thường – gây ung thư gan. B nh gây sỏi mật, thậm chí chính l nguyên nhân quan trọng dẫn đến ung thư đường mật.n THUÝ NGA Hi n nay vẫn chưa có bằng chứng cho th y thuốc bổ gan hoặc giải độc gan có thể khắc phục nh ng tổn thương gan. TPCN giải độc gan có thể gây tác dụng phụ nếu không sử dụng đúng cách. Vì vậy, nh ng trường hợp mắc b nh lý v gan hoặc chức năng gan suy yếu khi dùng cần có sự tư v n c a bác s. Các loại TPCN bổ gan hi n có trên th trường: Bổ gan P/H c a công ty Công ty TNHH Dược Phúc Hưng. Giá bán 70.000 – 80.000 đồng/ hộp. Boganic c a công ty Cổ phần Traphaco. Giá bán 111.000đ/hộp, 250.000đ/lọ. C gai leo xạ đen do CTCP Dược phẩm PULIPHA sản xu t. Giá bán: 165.000đ/hộp. C Gai Leo Tam Th t Xạ Đen do Công ty cổ phần dược phẩm Syntech. Giá bán: 70.000đ/hộp. Ngo i ra, Cục ATTP Bộ Y tế c ng đã xử phạt sản phẩm TPCN C gai leo giải độc gan MB, Bổ gan giải độc Livsin-94 Forte, immukid new, an can… vì vi phạm v quảng cáo.n QUÉT QRCODE ĐỌC CHI TIẾT Thực phẩm chức năng bổ gan N Để phòng bệnh sán lá gan lớn tuyệt đối không nên ăn rau sống thủy sinh, không uống nước lã và diệt mầm bệnh trên súc vật bằng cách tẩy sán lá gan định kỳ cho trâu, bò. Phòng bệnh sán lá gan nhỏ tốt nhất là không ăn gỏi cá hoặc cá chưa nấu chín dưới mọi hình thức. Không có vắc xin phòng ngừa bệnh do sán lá gan. Các thuốc dự phòng giun sán trên thị trường hiện nay cũng không có tác dụng với loại sán này. Việc điều trị sán lá gan cho người bệnh cần phải lựa chọn từng loại thuốc thích hợp, đạt hiệu quả cao và theo dõi chặt chẽ tác dụng phụ của thuốc bởi bác sĩ chuyên khoa. GS.TS Nguyễn Văn Đề thăm khám cho bệnh nhân
RkJQdWJsaXNoZXIy MTYzNTY5OA==